Một trong những rủi ro lớn trong đầu tư forex hay crypto là sự biến động mạnh có thể xảy ra mà không có dấu hiệu cảnh báo rõ ràng. Khi Gamma Squeeze diễn ra, giá tài sản có thể tăng đột biến và vượt xa mức định giá thông thường. Mặc dù hiện tượng này trông có vẻ ngẫu nhiên, nhưng thực tế có một cơ chế cụ thể đứng sau nó. Vì vậy, việc hiểu rõ bóp gamma là gì có thể giúp trader nhận diện các cơ hội tăng giá tiềm năng trong tương lai.
Gamma Squeeze là gì?
Gamma Squeeze là một dạng biến động giá bất thường trên thị trường, thường xuất hiện khi các quyền chọn và các hợp đồng phái sinh khác tạo ra áp lực buộc các nhà đầu tư phải mua tài sản.
So với thị trường tài chính, hiện tượng này không phổ biến trong crypto nhưng vẫn có thể xảy ra khi các tổ chức lớn đẩy mạnh hoạt động đầu cơ bằng cách mua vào một lượng lớn quyền chọn hoặc hợp đồng phái sinh. Điều này tạo ra áp lực mua mạnh mẽ trên thị trường, buộc các nhà đầu tư khác phải mua thêm tài sản để bù lỗ hoặc điều chỉnh vị thế. Khi nhu cầu tăng đột ngột, giá tài sản có thể bùng nổ trong thời gian ngắn.
Để hình dung rõ hơn về cơ chế Gamma Squeeze, hãy xem xét một trường hợp thực tế trên thị trường chứng khoán. Một ví dụ nổi bật là sự kiện GameStop (GME) vào năm 2021. Khi đó, các nhà giao dịch mua vào hàng loạt quyền chọn bán khống cổ phiếu GME, nhưng sự biến động của thị trường đã khiến họ rơi vào tình thế bắt buộc phải mua lại cổ phiếu để cắt lỗ. Áp lực mua liên tục đã đẩy giá GME lên cao đột biến và tạo ra một đợt bóp gamma đầy kịch tính.
Cơ chế hoạt động của Gamma Juice
Để hiểu rõ cách Gamma Squeeze diễn ra, trước tiên chúng ta cần nắm được một số đặc điểm của thị trường. Trong hệ sinh thái này, nhiều tổ chức tài chính lớn tham gia giao dịch các hợp đồng phái sinh với tài sản liên quan. Các Market Maker thường thực hiện các giao dịch trị giá hàng triệu đô la bao gồm cả quyền chọn, nhằm đầu cơ vào biến động giá trong tương lai. Khi các vị thế này đi ngược lại dự đoán thì hiện tượng Gamma Squeeze có thể xuất hiện.
Bước đầu tiên của quá trình bóp gamma thường bắt đầu khi các nhà đầu tư tổ chức thực hiện chiến lược bán khống một loại tài sản. Điều này có nghĩa là họ đặt cược vào khả năng giá giảm bằng cách vay tài sản đó để bán ở mức giá hiện tại với cam kết mua lại cùng số lượng đó trong tương lai. Nếu giá giảm như kỳ vọng, họ có thể mua lại tài sản với giá thấp hơn để hoàn trả khoản vay và hưởng lợi nhuận từ chênh lệch giá. Tuy nhiên, nếu giá bất ngờ tăng mạnh thì họ có thể rơi vào tình thế buộc phải mua lại tài sản với giá cao hơn rất nhiều.
Hầu hết các quỹ đầu tư bán khống đều áp dụng chiến lược phòng ngừa rủi ro bằng cách mua quyền chọn mua (call options) như một biện pháp bảo vệ. Khi giá bắt đầu tăng, quyền chọn mua sẽ giúp họ hạn chế thua lỗ hoặc thậm chí có thể kiếm lợi nhuận nếu giá vượt qua mức thực hiện của hợp đồng. Tuy nhiên, chính những giao dịch mua này lại tạo thêm áp lực tăng giá, dẫn đến hiệu ứng dây chuyền. Khi giá tiếp tục tăng, các nhà đầu tư lớn buộc phải tiếp tục mua thêm để cân bằng vị thế, càng thúc đẩy giá tăng mạnh hơn và tạo ra một vòng xoáy ép gamma đầy kịch tính.
Các yếu tố dẫn đến hiện tượng ép gamma trong giao dịch
Ép gamma là một hiện tượng không thường xuyên xảy ra vì nó đòi hỏi nhiều điều kiện đồng thời hội tụ. Dưới đây là các yếu tố chính có thể kích hoạt quá trình này:
- Sự tham gia của các tổ chức lớn: Hiện tượng ép gamma không thể xảy ra nếu chỉ có nhà giao dịch cá nhân tham gia thị trường. Nó chỉ xuất hiện khi các tổ chức tài chính lớn hoặc quỹ đầu tư thực hiện giao dịch với khối lượng giao dịch khổng lồ trong một khoảng thời gian ngắn.
- Khối lượng giao dịch quyền chọn cao: Một trong những điều kiện quan trọng để xuất hiện ép gamma là khi các market maker không chỉ giao dịch giao ngay mà còn tham gia mạnh vào giao dịch quyền chọn. Điều này có nghĩa là hiện tượng ép giá chủ yếu xuất hiện ở những loại tài sản có thị trường phái sinh phát triển, nơi quyền chọn được giao dịch với khối lượng đáng kể.
- Giá tăng nhẹ trước khi bóp gamma xảy ra: Trước khi một đợt ép gamma diễn ra, giá thường có xu hướng nhích dần lên trên các mức giá thực hiện của nhiều hợp đồng quyền chọn. Sự gia tăng này có thể kích hoạt phản ứng dây chuyền từ các market maker buộc họ phải điều chỉnh vị thế, từ đó tạo ra hiệu ứng siết chặt mạnh hơn.
- Tâm lý thị trường bi quan về giá: Trước khi hiện tượng ép gamma diễn ra, thị trường thường có xu hướng tiêu cực về giá. Điều này thường xảy ra sau những sự kiện như quy định pháp lý mới, tin tức tiêu cực hoặc các vụ hack lớn khiến nhiều người tin rằng giá sẽ tiếp tục giảm, từ đó đẩy nhiều nhà giao dịch vào các vị thế bán khống.
- Quyền chọn sắp đến ngày đáo hạn: Hiện tượng ép gamma thường xảy ra khi thời điểm đáo hạn của hợp đồng quyền chọn đang đến gần. Khi đó, những nhà giao dịch đã bán quyền chọn có thể phải mua lại với giá cao hơn để phòng ngừa rủi ro, đặc biệt khi giá di chuyển nhanh trong khoảng thời gian ngắn trước ngày đáo hạn. Cửa sổ giao dịch càng hẹp thì khả năng bóp giá càng lớn.
Cách nhận biết hiện tượng ép gamma là gì?
Làm thế nào để xác định một đợt tăng giá bất ngờ có phải là dấu hiệu khởi đầu của một đợt ép gamma hay không? Dưới đây là một số yếu tố quan trọng giúp bạn nhận diện hiện tượng này:
Quan sát khối lượng giao dịch
Trong quá trình ép gamma, khối lượng giao dịch thường tăng đột biến. Điều này xảy ra khi các tổ chức lớn gấp rút mua tài sản để phòng ngừa rủi ro trước khi giá chạm các mức thực hiện quan trọng của hợp đồng quyền chọn. Nếu bạn thấy một sự bùng nổ mạnh mẽ về thanh khoản đi kèm với mức tăng giá đáng kể, đây có thể là dấu hiệu của một đợt bóp gamma.
Theo dõi tin tức thị trường
Các sự kiện ép gamma thường rất hiếm, nhưng chúng thu hút sự chú ý lớn từ cộng đồng giao dịch. Nếu bạn theo dõi sát tin tức crypto và DeFi, bạn có thể phát hiện ra những đợt ép giá này khá sớm. Khi một loại tài sản bị ép gamma, sẽ có rất nhiều cuộc thảo luận trên các diễn đàn, mạng xã hội và các kênh tin tức tài chính.
Phân tích mức độ biến động
Một đặc điểm nổi bật của ép gamma là sự gia tăng cực đoan về biến động giá. Không giống như các đợt tăng giá thông thường, ép gamma tạo ra các cú sốc mạnh mẽ khiến giá di chuyển theo hướng tăng gần như không thể kiểm soát. Trong khi một số đợt tăng giá có thể nhanh chóng bị điều chỉnh, ép gamma thường duy trì đà tăng và có thể tạo ra các mức giá cao chưa từng thấy trước đó.
Quá trình Ép Gamma diễn ra như thế nào?
Bóp gamma trong thị trường tài chính thường diễn ra qua ba giai đoạn chính, cụ thể như sau:
Giai đoạn nhảy vọt bất ngờ của giá
Khi đó, giá có thể tăng mạnh ngay cả khi tài sản này không có sự hỗ trợ rõ ràng từ các yếu tố cơ bản hoặc vẫn tồn tại những hạn chế trong quá trình phát triển. Chính đợt tăng giá không có cơ sở này thường kích hoạt một làn sóng chốt lời sớm từ những nhà đầu tư đang nắm giữ crypto, bởi họ muốn tận dụng mức giá cao để thu về lợi nhuận.
Giai đoạn tăng giá đột biến
Các tổ chức tài chính tham gia giao dịch quyền chọn bắt đầu mua vào với khối lượng lớn nhằm điều chỉnh danh mục hedging, vì họ lo ngại rằng giá thực hiện của quyền chọn đang đến gần. Đồng thời, nhà đầu tư cá nhân cũng nhận thấy cơ hội này và tham gia mua tài sản cơ sở, kỳ vọng hưởng lợi từ đà tăng. Khi cung cầu bị mất cân bằng nghiêm trọng, giá có thể được đẩy lên những vùng cao chưa từng thấy trước đó.
Giai đoạn điều chỉnh mạnh của giá
Do mức giá cao không được hỗ trợ bởi các yếu tố nội tại vững chắc, tài sản không thể duy trì xu hướng tăng trong thời gian dài. Khi các quyền chọn mua của tổ chức bắt đầu đáo hạn, áp lực bán xuất hiện và giá có xu hướng quay đầu giảm. Khi giá giảm, tâm lý hoảng loạn lan rộng khiến nhiều nhà đầu tư vội vàng thoát vị thế để bảo toàn lợi nhuận hoặc cắt lỗ, từ đó tạo ra một chu kỳ bán tháo và khiến giá giảm sâu hơn nữa.
Gamma squeeze kéo dài bao lâu?
Thời gian diễn ra gamma squeeze thường phụ thuộc vào các yếu tố nền tảng đang thúc đẩy nó. Không có giới hạn cố định về độ ngắn hay dài của một đợt squeeze, một số có thể chỉ kéo dài trong vòng một giờ. Tuy nhiên, phần lớn các đợt squeeze thường diễn ra ít nhất vài ngày và đôi khi kéo dài đến vài tuần. Dù vậy, không có trường hợp nào đủ bền vững để duy trì suốt nhiều tháng. Gamma squeeze thường kết thúc bằng một giai đoạn biến động mạnh, trong đó giá có thể lao dốc và còn có thể đạt đỉnh thêm vài lần trước khi ổn định.
Lợi ích và rủi ro của Gamma Squeeze là gì?
Lợi ích của Gamma Squeeze
Gamma squeeze có thể tạo ra những biến động đáng kể trên thị trường. Đối với các trader, việc tận dụng đúng thời điểm có thể mang lại lợi nhuận đáng kể.
Tối đa hóa lợi nhuận cho holder hiện tại
Những nhà đầu tư nắm giữ crypto trước khi quá trình squeeze xảy ra thường là những người hưởng lợi nhiều nhất. Họ đã mua tài sản ở mức giá thấp, do đó khi giá tăng mạnh thì họ có thể chốt lời với mức lợi nhuận cao. Nếu bán đúng thời điểm trước khi giá điều chỉnh, họ có thể thu về khoản lợi nhuận khổng lồ. Đây là những trường hợp bạn thường thấy khi một số nhà đầu tư kiếm được hàng triệu đô la chỉ trong thời gian ngắn.
Cơ hội cho trader nhanh nhạy
Gamma squeeze thường tuân theo một mô hình nhất định và tạo ra cơ hội giao dịch hấp dẫn cho những trader có chiến lược phù hợp. Việc tận dụng các công cụ phái sinh như quyền chọn có thể giúp trader dự đoán xem đà tăng còn tiếp tục hay thị trường sắp đảo chiều. Nếu nhận diện được tín hiệu squeeze sớm, trader cũng có thể gia tăng vị thế để tận dụng đà tăng giá trước khi áp lực bán xuất hiện.
Rủi ro khi giao dịch Gamma Squeeze
Mặc dù tiềm năng lợi nhuận cao, giao dịch trong giai đoạn squeeze cũng đi kèm với nhiều rủi ro, đặc biệt là đối với những trader không kiểm soát tốt vị thế của mình.
Áp lực giảm giá mạnh sau squeeze
Nếu tham gia thị trường ngay sát đỉnh của đợt squeeze, trader có thể đối mặt với đà giảm giá mạnh ngay sau đó. Gamma squeeze thường đi kèm với biến động cao và khi lực mua cạn dần, giá có thể lao dốc nhanh chóng. Nếu vào lệnh sai thời điểm, trader có thể bị kẹt trong một vị thế thua lỗ nặng hoặc nắm giữ những token gần như mất giá trị, trong khi vẫn phải gánh phí quyền chọn hoặc chi phí giao dịch.
Rủi ro không giới hạn với giao dịch quyền chọn
Đối với những trader sử dụng quyền chọn để giao dịch, rủi ro thậm chí còn lớn hơn. Một số quyền chọn yêu cầu người mua phải thanh toán một lượng tài sản cụ thể khi hợp đồng đáo hạn, bất kể giá thị trường lúc đó là bao nhiêu. Khi xảy ra squeeze, giá có thể bị đẩy lên mức rất cao dẫn đến tình huống trader phải mua vào với mức giá vượt xa dự tính ban đầu và gây tổn thất lớn cho tài khoản.
>> Xem thêm:
Stop Limit là gì? Cách đặt lệnh hiệu quả để giảm rủi ro
Oversold và Overbought trong phân tích kỹ thuật: Dấu hiệu đảo chiều quan trọng
So sánh Gamma Squeeze và Short Squeeze
Cơ chế Gamma Squeeze có nhiều điểm tương tự với Short Squeeze, vì cả 2 đều liên quan đến việc nhà giao dịch đặt cược vào xu hướng giảm giá của một tài sản nhưng sau đó buộc phải đóng vị thế với mức giá cao hơn. Điều này dẫn đến hiệu ứng “cháy lệnh”, khiến giá tài sản tăng đột ngột do nhu cầu mua lại ngày càng lớn từ cả trader nhỏ lẻ và tổ chức.
Điểm khác biệt chính giữa 2 hiện tượng này nằm ở quy mô và đối tượng tham gia. Ép ngắn có thể xảy ra khi các nhà giao dịch cá nhân tham gia bán khống một tài sản. Ngược lại, ép gamma chủ yếu liên quan đến các tổ chức lớn, đặc biệt là các market maker và tổ chức giao dịch quyền chọn. Vì họ xử lý khối lượng giao dịch lớn hơn nhiều, nên tác động của ép gamma lên thị trường mạnh mẽ hơn đáng kể.
Ngoài ra, có thể phân biệt hai hiện tượng này dựa trên loại hợp đồng tài chính được sử dụng. Gamma Squeeze có thể xảy ra trong nhiều chiến lược giao dịch khác nhau bao gồm bán khống truyền thống. Trong khi đó, Short Squeeze chỉ xảy ra khi có một lượng lớn quyền chọn mua được mua trong thời gian ngắn. Điều này kích hoạt hiệu ứng “delta hedging” từ các market maker, từ đó dẫn đến vòng xoáy tăng giá và đẩy giá tài sản lên cao hơn.
So sánh Gamma và Delta
Khi phân tích hiện tượng gamma squeeze, bạn cần phân biệt rõ giữa gamma và delta để tránh nhầm lẫn giữa hai khái niệm này. Cả hai đều là chữ cái Hy Lạp thường được sử dụng trong toán học và tài chính, đặc biệt trong giao dịch quyền chọn. Vì vậy, việc các trader dễ nhầm lẫn giữa chúng là điều dễ hiểu. Tuy nhiên, xét về mặt kỹ thuật, gamma và delta có ý nghĩa khác nhau và đóng vai trò riêng trong quá trình ép giá.
Delta là một chỉ số đo lường mức độ thay đổi của giá quyền chọn so với tài sản cơ sở, bao gồm cổ phiếu hoặc crypto. Nó dao động trong khoảng từ 0 đến 1. Nếu delta gần 0, giá trị của crypto thấp hơn nhiều so với giá thực hiện của quyền chọn. Ngược lại, nếu delta gần 1 thì giá trị của crypto đang tiệm cận hoặc cao hơn mức giá thực hiện.
Trong khi đó, gamma đi xa hơn bằng cách đo lường tốc độ thay đổi của delta khi giá tài sản cơ sở biến động. Nó giúp trader hiểu rõ hơn cách thị trường tác động đến quyền chọn mà họ đang nắm giữ. Nếu gamma ở mức cao, điều này đồng nghĩa với việc trader hoặc tổ chức cần phải mua thêm crypto hoặc cổ phiếu để duy trì trạng thái hedging. Việc nhu cầu mua ngày càng gia tăng này chính là nguyên nhân dẫn đến hiện tượng gamma squeeze.
Chiến lược giao dịch khi thị trường bị Gamma Squeeze
Khi tham gia giao dịch trong giai đoạn ép giao dịch, bạn cần lưu ý những nguyên tắc sau để tối ưu hóa lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro.
Luôn theo dõi sát thị trường
Thị trường có thể biến động mạnh chỉ trong tích tắc khi bị ép gamma. Vì vậy, việc cập nhật thông tin liên tục là rất quan trọng. Nhà giao dịch nên nghiên cứu kỹ bối cảnh trước khi vào lệnh để tránh bị động trước những biến động khó lường.
Quản lý rủi ro chặt chẽ
Trong giai đoạn này, biến động giá cực kỳ lớn, vì thế bạn chỉ nên giao dịch với số vốn có thể chấp nhận thua lỗ. Đừng để bị cuốn theo tâm lý “giá luôn tăng”, vì thực tế không phải lúc nào cũng như vậy.
Kiểm soát cảm xúc, tránh FOMO
Nhiều người bị cuốn vào làn sóng đầu cơ và đưa ra quyết định thiếu lý trí khi thấy những câu chuyện chốt lời khủng tràn lan. Điều quan trọng nhất là giữ vững kế hoạch giao dịch và không để cảm xúc chi phối.
Hạn chế giao dịch phái sinh
Giao dịch quyền chọn hoặc hợp đồng tương lai trong lúc thị trường bị ép gamma có mức rủi ro rất cao. Nếu không phải là một trader có kinh nghiệm và khả năng chịu rủi ro lớn, tốt nhất bạn nên tập trung vào giao dịch giao ngay (spot trading).
Biết khi nào nên chốt lời
Rất dễ bị cuốn vào kỳ vọng giá tiếp tục tăng, nhưng đừng quên rằng ép gamma không kéo dài mãi. Việc giữ crypto quá lâu có thể khiến bạn mất đi lợi nhuận đã đạt được khi thị trường đảo chiều.
Lựa chọn sàn giao dịch có tốc độ xử lý nhanh
Trong những giai đoạn thanh khoản cao và biến động mạnh, tốc độ thực hiện lệnh là yếu tố sống còn. Đảm bảo bạn sử dụng một nền tảng giao dịch đáng tin cậy, có tốc độ khớp lệnh nhanh để tránh bị lag hoặc trễ lệnh ảnh hưởng đến kết quả giao dịch.
Có nên giao dịch khi thị trường bị Ép Gamma không?
Ép gamma có thể tạo ra những cơ hội giao dịch hấp dẫn, đặc biệt nếu bạn sẵn sàng chấp nhận rủi ro cao và có nguồn vốn linh hoạt. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng đây là thời điểm cực kỳ biến động, ngay cả đối với một tài sản vốn đã có biên độ dao động lớn như crypto. Những trader lao vào theo xu hướng mà không thực sự hiểu rõ cơ chế vận hành có thể chịu tổn thất nặng nề.
Nếu bạn dự định giao dịch trong giai đoạn này, việc nghiên cứu kỹ lưỡng và phân tích thị trường là điều bắt buộc. Điều này có thể giúp giảm thiểu phần nào rủi ro, nhưng ngay cả khi bạn có chiến lược tốt thì nguy cơ thua lỗ vẫn luôn hiện hữu.
Khi các tổ chức hoặc nhà giao dịch lớn tác động đến thị trường, họ có thể tạo ra áp lực bất thường dẫn đến các biến động giá khó đoán. Nếu Gamma Squeeze xảy ra do hoạt động của thị trường phái sinh, giá có thể tăng mạnh rồi nhanh chóng đảo chiều. Điều này mở ra cơ hội kiếm lợi nhuận lớn, nhưng cũng đi kèm rủi ro cao. Đa số chuyên gia khuyến nghị nên thận trọng, vì quá chìm đắm vào sự cường điệu của thị trường có thể khiến bạn mất tiền nhanh chóng.
Tôi là Lê Võ Trọng Tú, một Trader Full Time với đam mê phân tích và nhiệt huyết với những con số. Hãy kết nối và chia sẻ cùng chúng tôi – TraderForex. Tôi không hứa sẽ giúp bạn “giàu nhanh”, nhưng tôi sẽ cung cấp cho bạn những “công cụ” để tạo đà phát triển tốt nhất có thể.
